We klagen in Nederland vaak over de zorg. Het is te duur, er wordt teveel bezuinigd, ouderen worden aan hun lot overgelaten, verzekeringen zijn onbetaalbaar, we moeten terug naar het ziekenfonds enz. enz. Allemaal waarschijnlijk waar en herkenbaar voor velen.
Toch is de zorg in Nederland, als je het vergelijkt met andere landen in de wereld, niet zo slecht als het lijkt.
Zorg voor mensen met dementie
In veel landen (vaak de armere landen) worden mensen met dementie aan hun lot overgelaten, de ziekte wordt vaak niet eens herkent. De persoon met dementie wordt ergens in huis opgesloten en de familie zorgt voor de basiszorg. Als de persoon met dementie pech heeft bestaat het leven uit zwerven op straat en bedelen.
Er bestaan landen waar men zich nog schaamt voor het familielid met dementie, daar wordt er niet over gepraat en de persoon met dementie krijgt al snel de stempel "gek".
Als je naar Nederland kijkt dan heeft ons land een verscheidenheid aan zorg te bieden voor mensen met dementie:
De huisarts Het eerste aanspreekpunt bij vermoeden van dementie. De huisarts helpt u verder naar de juiste zorg.
Casemanager dementie De casemanager komt bij u thuis en kan u helpen met alle vragen omtrent de zorg voor uw naaste met dementie. Het is uw aanspreekpunt en tussenpersoon tussen uzelf en de instanties die u kunnen helpen.
Dagopvang voor mensen met dementie Om zolang mogelijk thuis te kunnen blijven wonen is er de dagopvang voor mensen met dementie. U kunt een aanvraag indienen bij uw gemeente en zij geven een wmo indicatie af voor een aantal dagdelen om een dagopvang te bezoeken. De indicatie hangt af van de hoogte van de hulpvraag en de capaciteit van de mantelzorg in de directe omgeving van de persoon met dementie.
Thuiszorg In Nederland is er thuiszorg, mensen die thuis komen helpen als er zorg nodig is. Ik geef toe dat er flink op bezuinigd wordt, maar het is nog steeds mogelijk om hulp te krijgen.
Mantelzorg Mensen die dicht bij de persoon met dementie staan kunnen helpen bij de zorg, In de meeste gevallen komt mantelzorg neer op partner of kinderen.
Mantelzorgondersteuning De mantelzorg kan bij verschillende instanties terecht om hulp te vragen bij het bieden van zorg aan de naaste met dementie.
Als het met bovenstaande steun niet meer lukt
Al is de zorg thuis nog zo goed en de liefde nog zo groot, er komt een moment dat zorgen voor iemand met dementie te zwaar wordt. De persoon met dementie gaat nu eenmaal achteruit, de een sneller dan de ander.
Als de mantelzorger aangeeft dat het echt niet meer gaat dan zal de hulpverlener, meestal de casemanager, adviseren om eens te kijken naar de mogelijkheid om de naaste met dementie op te laten nemen, hetzij in kleinschalig wonen of in een verpleeghuis. In de regel is dit het laatste wat een mantelzorger wil, je partner of ouder op laten nemen voelt als in de steek laten, als verraad en als falen.
Het is te begrijpen dat mantelzorgers hun naaste met dementie zo lang mogelijk thuis willen houden, maar soms is het juist schadelijk voor alle partijen om dit kost wat het kost door te zetten.
Door het verleggen van grenzen ontstaat er een overbelasting van de mantelzorger die de mantelzorger zelf niet meer ziet:
- Geen tijd meer om zelf dingen te ondernemen
- Gebroken nachten door dwalen van de naaste met dementie
- Geen geduld meer door aandacht die 24/7 gevraagd wordt
- Lichamelijke klachten ten gevolge van stress
- Lagere weerstand door overbelasting, dus sneller ziek
- Steeds vaker ruzie met de persoon met dementie door oververmoeidheid
- Een burn out ligt op de loer omdat men nooit meer tot echte rust komt
- Vaker verwijten naar de persoon met dementie door vermoeidheid
- In een sociaal isolement raken omdat er geen tijd meer is om in contacten te investeren
Ook voor de persoon met dementie zijn er gevolgen bij het verleggen van grenzen:
- Meer dwalen omdat men zich niet begrepen voelt
- Agressie naar de naasten door wanhoop
- Niet meer willen eten
- Geen hulp bij persoonlijke verzorging willen accepteren
- Geen activiteiten meer doen omdat de mantelzorger de energie niet meer heeft om erin te investeren
- Steeds meer terugtrekken in een eigen wereld
- Snellere achteruitgang van de ziekte ten gevolge van stress
Opname kan soms echt de beste oplossing zijn
Ik wil vooral geen reclame maken voor verpleeghuizen en kleinschalig wonen. Ook ik ben groot voorstander van zo lang mogelijk thuis blijven wonen, maar als het echt niet anders kan dan zou ik toch adviseren om te gaan kijken naar de mogelijkheden die er zijn om de persoon met dementie helder te laten wonen.
Er zijn veel instellingen in Nederland waar de zorg voor mensen met dementie heel goed is, waar personeel met veel liefde voor uw naaste zal zorgen.
Kleinschalig wonen is een woonvorm die je steeds meer tegenkomt in Nederland. Het is kleinschalig omdat mensen met groepen van ongeveer 8 bewoners bij elkaar wonen (dit verschilt per instelling). Iedereen heeft een eigen kamer en badkamer en mensen delen de woonkamer en keuken met elkaar. Het doel is om het leven zoals het thuis was zoveel mogelijk voort te laten bestaan op een andere veilige plek.
Sommige huizen zijn gesloten (dan zit er een code op de deur) en andere open.
Binnen kleinschalig wonen is het doel om als gezin bij elkaar te wonen. Iedereen heeft recht op het eigen stuk leven en daarnaast wordt er samen gekookt, gegeten en activiteiten uitgevoerd. Dit alles met nauwe betrokkenheid van mantelzorgers.
Wonen in een verpleeghuis houdt vaak in dat mensen met dementie terecht komen op een gesloten afdeling. De gesloten afdelingen zijn tegenwoordig zo ingericht dat mensen hier ook een eigen kamer hebben, vaak met eigen sanitair maar niet altijd. Gesloten betekent dat mensen zelf niet weg kunnen. Mensen kunnen wel met begeleiding op pad.
In het verpleeghuis wonen ongeveer 8 mensen per afdeling (dit verschilt per verpleeghuis) en, net als bij kleinschalig wonen, is er een woonkamer en keuken waar mensen tijd met elkaar doorbrengen en waar geprobeerd wordt om het zo huiselijk mogelijk te maken. Hier vinden ook de groepsactiviteiten plaats.
Net als bij kleinschalig wonen wordt betrokkenheid van de mantelzorg gewaardeerd.
Wacht niet tot het gedwongen opname moet worden
De liefde voor de naaste met dementie kan zo groot zijn dat de mantelzorg niet de knoop tot opname kan doorhakken. Dit heeft dan tot gevolg dat het op een gegeven moment een gedwongen opname moet worden. Omdat het thuis echt niet meer gaat.
Als de persoon met dementie de *BOPZ geweigerd heeft dan kan er een beroep gedaan worden op een rechter die de beslissing neemt om de persoon met dementie op te laten nemen. Als deze beslissing eenmaal genomen is dan moet de opname met spoed plaatsvinden en soms gaat dat met dwang en met behulp van politie. Het is voor zowel de persoon met dementie als voor de naaste een nare en traumatische ervaring.
Omdat er te lang gewacht is kan men vaak niet meer kiezen voor een bepaalde kleinschalig wonen instelling of verpleeghuis en vindt de opname plaats op een plek waar op dat moment toevallig plaats is. Dit kan in het meest ongunstige geval ver van huis zijn en op een plek waar men (als men had kunnen kiezen) de naaste niet naartoe had laten gaan.
Gedwongen opname is vaak een gevolg van niet meer te handelen gedrag van de persoon met dementie of een zorgzwaarte die niet meer te dragen is door de mantelzorger.
De persoon met dementie kan b.v agressief zijn, of vormt een gevaar voor zichzelf en/of voor anderen.
Wacht niet tot iemand gedwongen opgenomen moet worden, maar ga op tijd op zoek naar een geschikte plek waar de naaste met dementie zou kunnen gaan wonen als het thuis niet meer gaat. Kies voor een plek die intuïtief prettig voelt en waar u denkt dat uw naaste zich thuis gaat voelen.
Steek tijd en energie in het zoeken van een goede woonplek. Ga van tevoren samen op bezoek bij de instelling naar keuze en maak kennis met de mensen die daar wonen en werken.
Luister naar de adviezen van de casemanager en andere betrokkenen die te maken hebben met de zorg voor uw naaste met dementie. Zorgverleners zijn emotioneel minder verbonden aan de persoon met dementie waardoor ze beter in staat zijn om objectief te oordelen over de zwaarte van de zorg.
Voel u niet schuldig als u kiest voor opname, maar bekijk het vanuit de positieve kant. Uw naaste met dementie krijgt professionele zorg en u kunt er elke dag naartoe gaan om samen wat tijd met elkaar door te brengen. Daarnaast krijgt u zelf meer ruimte voor uw eigen leven, wat u waarschijnlijk ook had voordat uw naaste ziek werd, en hierdoor hebt u meer energie om aandacht te besteden aan de persoon met dementie. In elke relatie hebben mensen behoefte aan een stuk eigen leven, dus ook in de relatie met de naaste met dementie.
Alleen als u goed voor uzelf zorgt kunt u goed voor een ander zorgen.
Monika Eberhart
*BOPZ:
Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz)
Meer informatie
