Dementie ontwikkelt zich bij iedereen op een andere manier. Het is niet te voorspellen hoe de ziekte zal verlopen omdat het afhankelijk is van het soort dementie en het karakter van de persoon die het overkomt.
Dementie gaat gepaard met emotionele veranderingen en dit kan o.a. agressief gedrag tot gevolg hebben.
Emotionele veranderingen
Emoties
worden minder snel aangetast dan het geheugen. Over het algemeen blijven
emoties intact tot de laatste fase van dementie. De emotionele veranderingen
kunnen wel zorgen voor verwarring en kunnen het gedrag van de persoon met
dementie wel beïnvloeden.
Emoties
worden uitvergroot. Zo kan iemand opeens heel erg gaan huilen of lachen
zonder dat daar direct een aanwijsbare reden voor is.
Boosheid
en verdriet kunnen de bovenhand krijgen als de persoon merkt dat het steeds
minder grip heeft op de werkelijkheid. Frustratie borrelt op met boosheid en
soms agressie tot gevolg.
Positieve
en negatieve emoties kunnen elkaar afwisselen naar gelang de herbeleving uit
het verleden.
Het is
altijd verstandig om de nadruk te leggen op positieve gevoelens, dit kan het
ziekteproces vertragen. Uit onderzoek is gebleken dat ouderen met dementie die
zich gelukkig voelen beter functioneren omdat de hersenen bij een positief
gevoel serotonine aanmaken.
(serotonine
is een van de neurotransmitters die een invloed uitoefent op diverse delen en
functies van het menselijk lichaam).
Het is
belangrijk dat personen met dementie een positieve dagbesteding hebben, het
positieve gevoel blijft lang hangen waardoor gedrag ook positief kan worden.
Andersom
kan negatief gedrag ook lang blijven hangen, dit zou agressie en zelfs depressie tot gevolg
kunnen hebben.
Agressiviteit
We richten ons hier op emoties die agressie opwekken.
Probeer je te verplaatsen in de persoon met dementie:
Alles lijkt tegen te zitten, je maakt de ene fout na de andere en je vergeet voortdurend waar je mee bezig was. Je raakt om de haverklap iets kwijt, je weet geen antwoorden op de vragen die je gesteld worden en als je zelf iets vraagt krijg je ongeduldige reacties omdat je het voor de zoveelste keer gevraagd hebt.
Je merkt dat je steeds minder kan en dat het je niet eens lukt om de knopen van je jas zelf dicht te doen. Je krijgt nog maar weinig complimenten en de mensen om je heen proberen geduldig te zijn, maar je merkt dat ze je gedrag soms ook wel beu zijn.
Het meeste dat je overkomt ben je alweer snel vergeten, maar het vervelende gevoel dat daarbij hoort blijft hangen en je kunt het niet plaatsten. Dan hoeft er maar iets te gebeuren dat de emmer doet overlopen en je nare gevoel moet eruit. Boosheid en woede zijn het gevolg en als de boosheid er eenmaal uitkomt dan is het ook niet meer makkelijk af te remmen. Alles lijkt er in een keer uit te komen.
Oorzaken
Het is vaak moeilijk te achterhalen waarom iemand agressief is. Meestal zijn er meerdere oorzaken die iemand steeds bozer maken.
Iemand die geen dementie heeft kan na een boze bui moeilijk achterhalen waar het vandaan kwam en zal al snel tot een conclusie als b.v. druk, stress, moe of iets dergelijks komen. Ook bij mensen met een gezond geheugen kan boosheid zich opbouwen door verschillende oorzaken en kan deze persoon opeens tot "ontploffing" komen.
Als het al moeilijk is om bij een gezond iemand de oorzaak te achterhalen, dan kunnen we wel concluderen dat het bij iemand met dementie bijna onmogelijk is.
Boosheid is een normale menselijke emotie en de agressie die er uit voortkomt heeft als doel weer grip op het leven te krijgen. Dat is dus wat de persoon met dementie uit alle macht probeert te doen, de grip op zijn/haar leven terugkrijgen.
Agressie kan ook een gevolg zijn van de aangetaste verstandelijke vermogens van mensen met dementie. Hierdoor kunnen ze de beoordelingen van anderen niet zo goed begrijpen. Iemand kan een b.v. een schouderklop interpreteren als slaan i.p.v. compliment of bemoediging. Hierdoor kan de persoon die zich bedreigd voelt proberen dit te voorkomen door zelf eerst te gaan slaan.
Het kan ook zijn dat iemand terug is in de kindertijd. Kinderen leren pas na hun vijftiende om te gaan met hun emoties en deze onder controle te houden. De persoon met dementie kan de boze gevoelens, net als een kind, niet meer onderdrukken.
Probeer agressie te voorkomen
Aangezien het moeilijk is om iemand die heel boos is weer rustig te krijgen, lijkt het erop dat het beter is om de boze aanval voor te zijn. Proberen te voorkomen dat de persoon met dementie agressief gaat worden.
Er zijn twee dingen die absoluut afgeraden worden: In discussie gaan en het gedrag straffen! Dit lokt altijd meer agressie uit en maakt de ander alleen maar bozer, het is olie op het vuur gooien.
Wat je wel kunt doen
- Probeer te achterhalen waar de boosheid vandaan komt. Dit kan door agressief gedrag te verkennen (zie link van van de nursing site hieronder)
- Let op je eigen houding tegenover de persoon met dementie:
* praat niet te hard
* reageer niet geïrriteerd
* wees niet autoritair of neerbuigend
* wees niet afstandelijk
* bewaar je geduld en verwijt de persoon met dementie niets
- Neem de boosheid serieus, gevoelens van boosheid moeten erkend worden
- Praat langzaam en rustig
- Luister actief, praat zelf niet teveel
- Blijf ten alle tijde zelf kalm, de boosheid is niet op jou gericht
- Ga als het lukt samen met de boze persoon een stukje wandelen. Heen en weer lopen. Bewegen kan spanning wegnemen
- Vraag aan de persoon met dementie wat deze wil en luister er ook echt naar
- Blokkeer geen deuren als het niet nodig is, leid af van de afgesloten deur en biedt toegang naar een andere ruimte via een andere deur. Een opgesloten gevoel maakt nog bozer.
Als niets helpt is het nog mogelijk om de kiezen voor medicatie. Deze dient door een arts voorgeschreven te worden en moet gezien worden als allerlaatste redmiddel.
Verkennen van agressief gedrag
Op de site www.nursing.nl kunt u lezen hoe je agressief gedrag kunt verkennen en zo kunt proberen de oorzaak van de boosheid te achterhalen. Klik hier
Boosheid is niet erg
Agressie is heel vervelend, voor zowel de persoon die agressief is als voor de naasten eromheen. Ondanks dat is het niet verstandig om er altijd negatief tegenover te staan. Het positieve ervan is nl. dat de persoon met dementie zich niet zomaar in zijn/haar lot schikt en dat is een basaal recht van elk mens. Iedereen die ziek is, welke ziekte dan ook, heeft het recht zich hiertegen te verzetten als daar behoefte toe is.
Televisie-uitzending over agressie
Kijk hier naar de uitzending van Een Vandaag van 22 augustus over agressie. Klik HIER.
Luister naar de persoon met dementie om deze te begrijpen
Onderstaand gedicht helpt misschien om de mens achter dementie te begrijpen:
Monika Eberhart
Bron: De heldere eenvoud van dementie van Huub Buijssen. Het boek is nog steeds te koop.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten