maandag 8 juni 2015

Kleinschalig wonen, een desillussie?


Het ontstaan van Kleinschalig wonen

Een aantal jaar geleden werd in Nederland kleinschalig wonen ingevoerd omdat de verpleeghuis zorg niet meer voldeed aan de wensen van de bewoners. Het moest anders, huiselijker. Er moest meer aandacht voor de cliënt komen, cliënt gerichte zorg moest er komen zodat mensen zich in een woongroep net zo thuis konden gaan voelen als thuis.Het moest kleinschaliger.
De bedoeling was dat er woningen ontstonden met ongeveer 6 bewoners, iedereen een eigen kamer en sanitair en een gezellige woonkamer waar men tijd met elkaar door zou kunnen brengen. Met behulp van het personeel zouden bewoners koken, wassen, huishoudelijke taakjes doen en er zouden gezellige activiteiten komen. Samen televisie kijken, spelletjes doen, muziek, knutselen, wandelen en allerlei andere bezigheden waar mensen behoefte aan hebben. Familie, mantelzorgens zouden erbij betrokken worden en zou mogen komen en helpen waar ze maar wilden.

Hoe is het nu?

Het is nu 2014 en kleinschalig wonen komt steeds meer voor, verzorgingshuizen gaan dicht en  verpleeghuizen verbouwen hun afdelingen om tot woonunits waar bewoners met elkaar samen wonen en eigen kamers hebben, soms ook met eigen sanitair. De meeste woningen bestaan uit 6 tot 9 bewoners en 1 tot 2 personeel plus vrijwilligers en stagiairs, dat is tenminste de bedoeling.
Bewoners van kleinschalig wonen zijn mensen met een zware indicatie en meestal met een gevorderde vorm van dementie.O.a. mensen in rolstoelen zonder stafunctie, mensen met psychische problemen, mensen die bijna niets meer zelfstandig kunnen.

De bezuinigingen

Je kunt je afvragen hoe je verandering in de zorg en bezuinigen in de zorg kunt combineren. Het moet anders, het moet beter, maar er is geen geld voor. Toch zullen we voor de mensen met een indicatie zzp 5 en zzp 6 moeten zorgen, ze hebben recht op goede zorg.
Een oplossing is: De gediplomeerde verzorgende vervangen door lager opgeleide medewerkers, welwillende vrijwilligers, stagiairs en mantelzorg. Dit is de meest gebruikte vorm van bezuinigen, personeel in de zorg (en dan met name aan het bed) wordt massaal ontslagen en vervangen door goedkopere krachten. Dit zie je ook als je naar vacatures zoekt, er worden heel veel vrijwilliger gezocht en de professional is vooral welkom als oproepkracht, om de gaten te vullen zonder dat het teveel kost en zonder dat men er aan vast zit.

Zomaar een dag op een kleinschalig wonen afdeling

Ik heb een avonddienst

Ik moet werken van 15:00 tot 23:00 uur, maar ik ben er al om half drie omdat ik op een unit moet werken waar ik nog nooit geweest ben. Het enige dat ik bij binnenkomst weet is dat ik mijn hele dienst alleen moet werken en dat ik bij nood de hulp mag vragen van de collega op de andere unit, zij werkt ook alleen.
Bij de overdracht lees ik het draaiboek en kom ik erachter dat ik deze avond voor zes mensen moet zorgen:
Dhr.. A = Is blind en heeft dominant gedrag, kan kleinerend zijn. Dhr. kan niet lopen en moet met een lift geholpen worden. Ik krijg gelukkig wel tips hoe ik met dhr. om moet gaan.
Dhr.B = Is redelijk zelfstandig, heeft alleen hulp nodig als hij roept.
Mevr.. C = Wil alleen maar op bed liggen, kan lopen maar heeft hulp nodig met toiletgang en omkleden.
Mevr.. D = Is bedlegerig en moet ook op bed geholpen worden, mevr. kan wel zelfstandig eten.
Mevr.. E = Zit in een rolstoel, kan wel met een rollator lopen, in een zwijgzaam type en geeft zelf aan wanneer ze hulp nodig heeft.
Mevr.. F = Is een dame die extra zuurstof nodig heeft, zwaar van gewicht en heeft hulp nodig bij het naar bed gaan en met de toiletgang.
Om half vier moet dhr. A uit bed geholpen worden en gaat hij beneden, onder begeleiding, een sigaret roken. Omdat ik mezelf niet vertrouw met de tillift heb ik hulp gevraagd van de collega op de andere unit, zij kent dhr. en is gelukkig bereid mij te helpen. Samen helpen we dhr. op het toilet en met aankleden, dan gaat zij met hem beneden roken waardoor ik tijd heb om voor de rest koffie en thee te zetten.                 
Terwijl een aantal bewoners koffie of thee nuttigen houd ik me bezig met een dame die me uit haar kamer roept, zij wil weten hoe laat we gaan eten. Ondertussen gaat de alarmbel van kamer 5, dhr. B zegt dat zijn zwachtels af moeten en dat hij altijd wat te drinken krijgt op zijn kamer zodat hij dat samen met zijn vrouw (die op bezoek is) op kan nuttigen. Terwijl ik met dhr. zijn zwachtels bezig ben wordt ik weer geroepen door de dame die wil weten hoe laat we eten en zegt dat ze dorst heeft, ik geef haar nog een glas sap en zeg dat we om vijf uur gaan eten.
Om kwart over vier begin ik met het maken van chili con carne en ondertussen dek ik de tafels. Opeens staat de dame die zo'n trek heeft naast me: "hoe laten eten we nou? ik heb zo'n honger" Ik zeg dat ze alvast aan tafel kan zitten en dat ik er mee bezig ben.
Dhr. A. kreeg om half vijf bezoek van zijn dochter die met hem naar beneden ging om daar dat wat te drinken, om vijf uur heeft ze hem weer terug gebracht. Als iedereen aan tafel zit kan ik het eten op gaan dienen, dhr. A. helpt me er fijntjes aan herinneren dat hij een speciale kom gebruikt voor zijn eten en een speciaal glas voor zijn drinken en hij kan het niet laten om nog even te zeggen dat ik wel sloom ben met mijn werk.
Iedereen zit te eten zodat ik de medicatie van 17:00 uur uit kan delen, dit vraagt om concentratie omdat je met medicatie absoluut geen fouten mag maken. Ik heb heel even de tijd om zelf iets te eten en even later is iedereen voorzien van eten, drinken en medicijnen en om zes uur zegt dhr. A: "Zeg, je weet toch wel dat ik altijd meteen na het eten naar bed mag? maar dat kan natuurlijk niet want JIJ kunt natuurlijk niet met die lift overweg......." Ik stel dhr. gerust en leg hem uit dat ik weer de hulp van mijn collega zal vragen, zij komt me om kwart over zes helpen.
Tussendoor heb ik de tafels en de keuken opgeruimd, de vaatwasser staat aan!
Dhr. B zegt:" Je bent nieuw hier he?, mag ik je een kleine tip geven? Probeer de mensen niet te lang alleen te laten" Ik vraag me ernstig af hoe ik dat voor elkaar moet krijgen, ik moet tenslotte alles alleen doen en mag geen fouten maken. Ik leg aan dhr. uit dat het heel moeilijk is om mensen aandacht te geven, dat ik maar op een plek tegelijk kan zijn. Dhr. zegt dat hij dat kan begrijpen, dat hij  naar zijn kamer gaat en dat hij me om half negen zal roepen als ik hem moet helpen. Even later gaat mevr. F richting toilet, zij geeft aan naar bed te willen, of ik haar kan helpen. Mevr. is erg zwaar en om mezelf niet teveel te belasten laat ik mevr. zoveel mogelijk zelf doen en help alleen met de dingen die ze zelf echt niet kan. Wat mensen zelf kunnen moeten ze zo lang mogelijk zelf doen, hierdoor blijven mensen langer zelfstandig. Dit heeft wel tot gevolg dat de zorg langer duurt waardoor anderen weer moeten wachten........zucht.
De bel van kamer 5 gaat weer, dhr. B wil graag geholpen worden. Ik bied mijn excuses aan dat het zo lang duurt en neem de tijd voor dhr. Daarna ga ik naar de woonkamer waar mevr. D aangeeft naar haar kamer te willen, maar net op dat moment vraagt mij collega van de naaste unit of ik haar met een bewoonster wil helpen. Ik zeg tegen mevr. D dat ik zo terug ben, maar die belofte kan ik niet nakomen. De zorg voor de dame op de andere unit duurde langer dan ik gedacht had. Gelukkig kan mijn collega mij daarna helpen met mevr. D.
Om negen uur ga ik iedereen nog langs met de avond medicatie en om kwart over negen wil mevr. E naar bed, de zorg voor deze dame verloopt verder vrij soepel alleen haar gehoorapparaat doet het niet waardoor ik veel te hard moet praten en ze me nog niet kan verstaan. Dan maar gebarentaal met een glimlach.       
Het is half tien en ik heb dorst! De thee die ik voor mezelf had ingeschonken is koud, maar die drink ik natuurlijk wel op. Ik ruim de vaatwasser leeg en begin aan het dekken van de tafel voor de volgende ochtend. Ik haal brood uit de vriezer en begin in de dossiers te schrijven.
Het is tien uur, ik moet langs dhr. B om zijn medicatie aan te reiken en als ik dat gedaan heb, en hij ligt weer in bed, kijkt hij me lief aan en zegt:"Je hebt het heel goed gedaan vandaag, je bent lief, geduldig, vriendelijk en je kan je werk goed doen! Je mag vaker komen :-) " Ik voel me warm van binnen worden, net zo warm als mijn voeten, maar die zijn warm van vermoeidheid.
Tussen tien en elf zijn er nog wat taken te doen: de was uit de machine halen, ophangen, was opvouwen, woonkamer en keuken stofzuigen en dweilen, waszakken en vuilniszakken vervangen en overdracht schrijven en dossiers schrijven. Ik ben om tien over half elf klaar met alle taken en ga naar mijn collega om te kijken hoe ver zij is. We maken een praatje en om tien voor elf belt kamer 1, mevr. F moet naar het toilet. Ik ga haar helpen en zij vertelt me dat de collega's vaak de ondersteek gebruiken maar dat dan vaak haar nachtpon nat wordt. Ik zeg dat ik de postoel zal pakken, ze komt uit bed en doet haar behoefte op de postoel. Het duurt allemaal wat langer dan de ondersteek gebruiken, maar mevr. vindt het prettiger om op de postoel te gaan.
Het is elf uur en ik ben klaar!

Conclusie

Tijdens mijn dienst heb ik geen enkele pauze gehad, niemand persoonlijk aandacht kunnen geven. Ik heb met niemand een spelletje kunnen doen, met niemand kunnen wandelen of wat voor activiteit dan ook kunnen doen. Bewoners hebben niet kunnen helpen met de was of met het koken, hebben op geen enkele manier deel kunnen nemen aan de dagelijkse beslommering van het huishouden, simpelweg omdat ze dat niet meer kunnen.
Ik heb een diploma Verzorgende en heb tijdens de opleiding geleerd om mensen helpen met hun persoonlijke verzorging. Ik heb een diploma M.M.Z. en heb tijdens de opleiding geleerd om mensen een leuke dag te bezorgen door ze aandacht te geven an activiteiten aan te bieden. Ik ben niet opgeleid om ruimtes schoon te houden en de was te doen, ik ben niet opgeleid om eten voor anderen te koken. Ik ben niet opgeleid om een "gezin" van zes hulpbehoevende personen in mijn eentje draaiende te houden.
Nee, kleinschalig wonen werkt niet overals zoals het bedoeld is. Het doet de bewoner te kort omdat deze vooral zit te wachten tot de dag voorbij is en het doet her personeel te kort omdat deze overbelast raken.
Kleinschalig wonen zal een aantal gevolgen hebben:
  • Groot ziekteverzuim onder het personeel.
  • Overbelasting van de mantelzorg.
  • Demotivatie van vrijwilligers omdat ze teveel verantwoordelijkheden krijgen.
  • Vereenzaming van ouderen die geen mantelzorg hebben.
Je hoeft geen rekenwonder te zijn om te concluderen dat bovenstaande manier van bezuinigen niets zal opleveren en alleen maar meer geld gaat kosten!


Monika Eberhart  

5 opmerkingen:

  1. Dit artikel is geschreven in juni 2015. Het is nu ruim twee jaar later. Hoe staan de zaken er volgens u nu voor mbt kleinschalig wonen?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik werk nog steeds in de zorg maar niet meer op kleinschalig wonen, het werd te zwaar voor mijn lichaam. Ik kan dus geen persoonlijk oordeel geven over hoe het nu gaat in verpleeghuizen met kleinschalig wonen afdelingen. Afgaande op wat er in de media verschijnt lijkt het niet veel beter te gaan, maar dat zal per locatie verschillen denk ik.

      Verwijderen
  2. Mijn moeder woont sinds kort in een kleinschalig wonen project. Ik heb mijn verwachtingen hiervan enorm moeten bijstellen. Het werd allemaal zo mooi voorgesteld, maar in de praktijk zijn er te weinig verzorgers en bijna geen vrijwilligers, en daardoor ook veel te weinig activiteiten of aandacht voor de bewoners. Er is simpelweg niet genoeg begeleiding. Ik constateer veel verveling onder de bewoners met soms ook probleemgedrag tot gevolg.
    Heeft u tips of advies?

    BeantwoordenVerwijderen
  3. In gesprek gaan met de zorg en de leiding zou het eerste advies zijn. Vooral benoemen wat de gevolgen van te weinig begeleiding voor uw moeder zijn. Helaas hebben heel veel instellingen te maken met bezuinigingen en fout beleid. Ik heb geen oplossing, behalve blijven praten en blijven aangeven. Heel veel sterkte toegewenst.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Hartelijk dank voor uw reactie! Ik lees met interesse uw blog over dementie.

    BeantwoordenVerwijderen